Kriz kapıda: Çin, kritik öneme sahip metallerin ihracatını durduruyor

ABD ve Avrupa ile devam eden teknoloji savaşında Çin, satranç tahtasında kritik bir hamle yaptı. Çin, elektronik ve yarı iletken üretiminde kilit öneme sahip iki niş metalin (germanyum ve galyum) ihracatını kısıtlama kararı aldı. Çin’in dünyadaki germanyumun yüzde 60’ını ve galyumun yüzde 80’ini ürettiği biliniyor. Peki ama bunlar ne ve ne kadar önemli?

Çin neden bu metallere ihracat kısıtlaması getiriyor?

Çin ve ABD 2019’dan bu yana tırmanan bir teknoloji ticaret savaşına kilitlenmiş durumda. ABD, Çin’i kilit teknoloji bileşenlerinden ve yarı iletkenlerden veya çiplerden koparmak için firmalarını kara listesine ekleyerek ihracat kısıtlamalarına tabii tuttu.

Çin şu ana kadar fazla misilleme yapmadı ancak Mayıs ayında ABD’li çip firması Micron’u “büyük bir güvenlik riski” olarak etiketledi. Şimdi Pekin, elektronik ve yarı iletkenlere giren metaller ve malzemeler gibi güçlü olduğu alanlara oyunlar oynama niyetinde. Çin Ticaret Bakanlığı yaptığı açıklamada yeni düzenlemelerin galyum ve germanyum ithal etmek isteyenlerin artık lisans almaları gerektiğini söyledi. Çin, yeni kuralları ulusal güvenlik gerekçesiyle getirdiğini belirtti.

Germanyum ve galyum nedir?

Germanyum ve galyum doğal olarak bulunmayan metallerdir. Bunun yerine, genellikle diğer metallerin rafinerilerinin bir yan ürünü olarak oluşurlar. Germanyum, çinko üretiminin yan ürünü olarak oluşurken Galyum ise boksit ve çinko cevherlerinin işlenmesinin bir yan ürünü olarak oluşuyor.

Germanyum, güneş panelleri ve fiber optikler de dahil olmak üzere çeşitli kullanım alanlarına sahip. Bu metal, kızılötesi radyasyona karşı şeffaftır ve dolayısıyla gece görüş gözlükleri gibi askeri uygulamalarda kullanılıyor. Germanyum içeren güneş panellerinin uzayda da kullanıldığını belirtmek gerek. Galyum ise cep telefonları ve uydu iletişimi için gerekli olan radyo frekansı çiplerinin yapımında kullanılıyor. Bu bileşik aynı zamanda yarı iletkenlerde de yüksek oranda önemli bir malzemedir.

Endüstri kuruluşu Critical Raw Materials Alliance’a göre Çin, dünyadaki germanyumun yüzde 60’ını ve galyumun yüzde 80’ini üretiyor. Galyum arsenit üretimi karmaşıktır ve dünyada sadece birkaç şirket bunu yapabilmekte. CRM Alliance’a göre bu şirketlerden biri Avrupa’da, diğerleri ise Japonya ve Çin’de bulunuyor.

Çin’in hamlesi ne kadar önemli?

Eurasia Group, yayınladığı bir notta Çin’in hamlesinin bir uyarı atışı olduğunu ve ölümcül bir darbe olmadığını aktardı. Bu malzemelere bağımlı olan şirketlerin Çin’den lisans alması gerekecek fakat bu lisansın verilme şartları ve koşulları tamamen Çin’e bağlı. Resmiyette bir yasaklamanın da olmadığını belirtelim.

ABD ve Avrupa bu malzemelerden çok büyük miktarlarda ithal etmiyor. Ek olarak Belçika, Kanada, Almanya, Japonya ve Ukrayna germanyum üretebilecek kapasiteye sahipken Japonya, Güney Kore, Ukrayna, Rusya ve Almanya ise galyum üretebilmekte. Ancak Çin’in her iki metali daha fazla üretmesinin bir nedeni var: Ölçek ekonomisiyle ucuza üretebilme. Eurasia Group’a göre Çin’in bu hamlesi küresel arz üzerinde sınırlı bir etkisi olacak.

Eurasia Group, “Bu, ABD, Japonya ve Hollanda gibi ülkelere Çin’in misilleme seçenekleri olduğunu hatırlatmak ve böylece Çin’in üst düzey yonga ve aletlere erişimine daha fazla kısıtlama getirmelerini engellemek amacıyla atılmış bir adımdır” dedi. Çin’in ise bu tip hamlelere devam edip etmeyeceği belirsiz. Daha sert adımlar atılırsa yeni bir tedarik krizi patlak verebilir.